Onkolog dziecięcy to specjalista, który zajmuje się leczeniem najmłodszych pacjentów onkologicznych, dzieci oraz młodzieży, którzy nie ukończyli jeszcze 18. roku życia. Zdarza się, iż los stawia przed nami przeszkody, które dotykają nas lub członków naszej rodziny. W takich sytuacjach z pomocą przychodzi najnowsza medycyna, a precyzując dokładnie – onkolog dziecięcy. Jest to specjalista, który pomoże nie tylko we właściwym zdiagnozowaniu choroby nowotworowej u małego pacjenta, lecz także będzie w stanie prowadzić dziecko w trakcie leczenia lub zabiegów chirurgicznych.
Dlaczego pierwsza wizyta u onkologa dziecięcego jest tak ważna?
Spotkanie z onkologiem dziecięcym odbywa się niemal natychmiast, jeśli mamy skierowanie i rejestrujemy się w Poradni Chirurgii Onkologicznej, Poradni Genetyki Onkologicznej lub w podobnych jednostkach medycznych państwowych, spółdzielczych lub prywatnych. Warto pamiętać o tym, iż onkolog dziecięcy i spotkanie z nim nie oznacza automatycznie najgorszego, najczarniejszego scenariusza. Pierwsza, bardzo ważna wizyta, to przede wszystkim rozpoznanie problemu poprzez zebranie, skompletowanie wywiadu. Podejmuje się tego zazwyczaj sam onkolog dziecięcy lub doświadczona pielęgniarka onkologiczna. Upraszczając kwestie proceduralne – założona zostaje wtedy historia choroby oraz przyjęte do teczki pacjenta wszelkie skierowania. Po uzyskaniu wywiadu udajemy się do gabinetu gdzie czeka już na nas onkolog dziecięcy. Wówczas, najczęściej w trakcie rozmowy podmiotowej (zwanej fachowo anamnezą) na temat potencjalnych dolegliwości, zostaje przeprowadzone badanie fizykalne, czyli przedmiotowe.
Ale zanim przestąpimy próg poradni onkologii dziecięcej, musimy podjąć trud samodzielnego przygotowania do pierwszej wizyty. Optymalną sytuacją jest, gdy nie tylko my, samotnie odwiedzamy poradnię, lecz jest z nami bliska osoba, będąca dla nas emocjonalnym wsparciem.
Dzwoniąc wcześniej do placówki lub zaglądając na jej stronę internetową, dowiemy się, z jakim zestawem pytań w czasie wywiadu będziemy mieć do czynienia. Pamiętajmy także o tym, iż najczęstszym wymaganiem wobec małego pacjenta jest, by był on, na czczo w dniu wizyty. Na konsultację u onkologa dla dzieci warto zabrać ze sobą książeczkę zdrowia dziecka oraz spis przyjmowanych przez nie na stałe leków. Pomocna będzie także lista wszystkich objawów zaobserwowanych u małego pacjenta.
Jakie objawy są wskazaniem do wizyty u onkologa dziecięcego?
Choroby nowotworowe u dzieci mają inny przebieg niż u osób dorosłych. Dają także inne, często niespecyficzne symptomy (lub nie dają ich wcale!). Mały pacjent może trafić do onkologa dziecięcego w związku z występowaniem takich objawów, jak:
- nawracające infekcje, które dziecko przechodzi ciężej niż jego rówieśnicy,
- przewlekła gorączka (mimo braku objawów infekcji),
- uporczywy kaszel, trudności w oddychaniu,
- dolegliwości bólowe niejasnego pochodzenia,
- wymioty, biegunki, zaparcia, zaburzenia oddawania moczu,
- krwawienia, np. z nosa, dziąseł, przewodu pokarmowego,
- gwałtowna utrata masy ciała,
- zmiany w wyglądzie ciała, np. powiększenie obwodu brzucha, asymetria jąder, nagłe pojawienie się zeza,
- zmiany skórne, np. bladość skóry, zmiany barwnikowe, wysypki.
Nie oznacza to, że którykolwiek z opisanych symptomów musi być skutkiem schorzenia będącego przedmiotem zainteresowań onkologii dziecięcej. Jeśli jednakpediatra – do którego należy zgłosić się w pierwszej kolejności – nie znajdzie innej przyczyny dolegliwości, z dużym prawdopodobieństwem zaleci konsultację onkologiczną. Pozwala ona na wykluczenie zagrażającej życiu choroby lub szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia, które nawet u 80% dzieci umożliwia całkowity powrót do zdrowia.
Na jakie badania może skierować onkolog dla dzieci?
Badanie podmiotowe i fizykalne zwykle nie pozwala na jednoznaczne rozpoznanie choroby nowotworowej. Onkologia to dziedzina medycyny, która wymaga wnikliwego postępowania diagnostycznego. Podstawowymi badaniami, na które może skierować małego pacjenta onkolog dziecięcy, są:
- morfologia krwi,
- badania biochemiczne krwi pod kątem takich parametrów jak OB, CRP, poziom immunoglobulin,
- ogólne badanie moczu,
- badania obrazowe (w zależności od wstępnego rozpoznania – USG, RTG, rezonans magnetyczny, endoskopia, scyntygrafia),
- biopsja zmiany (w przypadku widocznych znamion, guzków).
W onkologii dla dzieci coraz częściej korzysta się także z metod diagnostyki genetycznej. Wiele nowotworów u najmłodszych pacjentów wynika bowiem z uwarunkowań genetycznych. Z tego powodu warto wykonać badania genetyczne, jeśli określona choroba wystąpiła w rodzinie dziecka – nawet jeśli nie obserwowano u niego żadnych niepokojących objawów.
Co należy do meritum pracy onkologa dziecięcego?
Onkolog dziecięcy to przede wszystkim wysoko wykwalifikowany lekarz-specjalista, którego sednem działalności medycznej jest rozpoznanie, diagnoza i przeprowadzenie leczenia takich schorzeń nowotworowych wieku dziecięcego jak: małopłytkowość, leukopenia, niedokrwistość, neutropenia, a także innych chorób hematologicznych i nowotworów złośliwych. To onkolog dziecięcy (w porozumieniu z innymi specjalistami, w tym, psychologiem onkologicznym) podejmuje wiążące, dalsze decyzje co do: przebiegu leczenia, zapoczątkowania określonej terapii, w tym radio lub chemoterapii, tudzież terapii farmakologicznej. To onkolog dziecięcy ma także najwyższe kompetencje, by zadecydować o nieodzownym i koniecznym zabiegowym usunięciu nowotworów złośliwych.
Dobry onkolog dziecięcy będzie zdawał sobie sprawę, iż rozwój choroby nowotworowej przebiega w nieco innym trybie u dzieci, a inaczej rozwija się w organizmach dorosłych. W związku ze stosunkowo szybkim postępem choroby nowotworowej w najbardziej złośliwych podtypach, konieczna jest jak najszybsza konsultacja z onkologiem dziecięcym. Szybka i dokładna diagnoza to olbrzymie wparcie dla skutecznego leczenia, drugim zaś jest fakt, iż mali pacjenci niezwykle pozytywnie reagują na wdrażane terapie.