Czym jest kreatynina?
Kreatynina to substancja powstająca w wyniku przemiany materii, głównie – w związku z pracą mięśni szkieletowych. Uwolniona w procesach metabolicznych nie wiąże się z białkami w krwi – w niezmienionej postaci wydalana jest z moczem przez nerki. Dlatego poziom kreatyniny jest istotnym wskaźnikiem w ocenie czynności nerek.
Kiedy lekarz zleca badanie kreatyniny?
Badanie kreatyniny może zlecić wielu specjalistów, np. ginekolog czy internista. Parametr ten jest bowiem istotny nie tylko dla nefrologa, który ocenia lub monitoruje czynność nerek w przebiegu ich chorób, po transplantacji albo np. w sytuacji, gdy pacjent poddany był ekspozycji na substancje toksyczne.
Badanie kreatyniny w Warszawie w centrum medycznym Lekarze z Radości zlecane jest zwykle pacjentom:
- z ostrą lub przewlekłą chorobą nerek,
- z chorobami, które mogą wpływać na wydolność nerek (np. cukrzycą, nadciśnieniem),
- z biegunką, wymiotami czy obfitym poceniem się w przebiegu różnych schorzeń,
- z objawami infekcji dróg moczowych,
- po ciężkich zabiegach operacyjnych,
- dializowanym,
- w ciąży.
Poziom kreatyniny oznacza się także rutynowo w przygotowaniu do badań z wykorzystaniem środka kontrastowego (TK, MR), ponieważ ten usuwany jest przez nerki.
Jak wygląda badanie kreatyniny?
Zazwyczaj do oceny czynności nerek wykonuje się badanie kreatyniny z krwi. W takim przypadku krew pobierana jest żyły łokciowej. Na badanie pacjent powinien zgłosić się rano – na czczo, po upływie minimum 8 godzin od ostatniego posiłku. W celu pogłębienia diagnostyki można też wykonać badanie na podstawie dobowej zbiórki moczu (tzw. klirens kreatyniny), którą pacjent przeprowadza samodzielnie, zgodnie z wytycznymi lekarza.
Jaki jest prawidłowe stężenie kreatyniny?
Stężenie kreatyniny w organizmie u zdrowej osoby utrzymuje się na stałym poziomie, a jego wartość zależy od masy mięśniowej – im większa, tym więcej kreatyniny uwalnia się w procesie przemian metabolicznych. Przyjmuje się, że prawidłowe wartości stężenia kreatyniny w surowicy u osoby dorosłej to 53–115 µmol/l (0,6–1,3 mg/dl). U mężczyzn wartość ta jest nieco wyższa niż u kobiet. Jeśli chodzi o wartość w klirensu, to prawidłowa powinna wynosić powyżej 90 ml/min/1,73 m2 (dla obu płci). Za idealną wartość przyjmuje się poziom powyżej 120 ml/min/1,73 m2.
Na co wskazuje stężenie kreatyniny?
Wzrost stężenia kreatyniny we krwi lub jej zbyt mała ilość w moczu świadczyć o pogorszeniu czynności nerek, np.:
- ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek,
- polekowym uszkodzeniu nerek
- zatruciu,
- kwasicy ketonowej w przebiegu cukrzycy.
Nieprawidłowy wynik może wystąpić też przy odwodnieniu, nadczynności tarczycy, nadciśnieniu tętniczym, zakażeniu dróg moczowych, stosowaniu niektórych leków (np. z grupy NLPZ). Z kolei zbyt niskie stężenie kreatyniny we krwi (a zbyt wysokie w moczu) świadczy np. o niedożywieniu, zbyt małej masie mięśniowej, niedoczynności tarczycy. Występuje często w okresie ciąży lub podczas terapii glikokortykosteroidami.
Jeżeli wysokiemu stężeniu kreatyniny we krwi towarzyszą takie objawy, takie jak gorączka, ból, biegunka, wymioty lub zaburzenia w oddawaniu moczu, konieczna jest pilna wizyta u specjalisty.